Vereffening

De afwikkeling van de nalatenschap dient in twee gevallen op een formele wijze te gebeuren.

Deze afwikkeling is in de wet geregeld, de artikelen 202 tot en met 226 van Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek.

Dit wordt de vereffening genoemd.

 

Vereffening dient plaats te vinden:

1.            als de nalatenschap door één of meer van de erfgenamen beneficiair is aanvaard;

2.            als de Rechtbank een vereffenaar benoemt.

 

Op de eerste mogelijkheid wordt hieronder nader ingegaan.

 

De wet geeft aan dat in beginsel na een beneficiaire aanvaarding de nalatenschap vereffend moet worden.

In beginsel.

Er zijn drie uitzonderingen, te weten:

1.    Vereffening hoeft bij van beneficiaire aanvaarding niet plaats te vinden indien er een tot voldoening van de opeisbare schulden en legaten bevoegde executeur is én deze kan aantonen dat de goederen van de nalatenschap ruimschoots toereikend zijn om alle schulden van de nalatenschap te voldoen. Er moet dus aan beide eisen zijn voldoen. Er moet een executeur zijn en de nalatenschap moet ruimschoots positief zijn.

 

2.    Voorts hoeft niet vereffend te worden indien de wettelijke vertegenwoordiger namens een erfgenaam beneficiair aanvaard heeft én het saldo van de nalatenschap positief is. Ook hier zijn er dus 2 eisen, waaraan moet worden voldaan. Bij een wettelijk vertegenwoordiger moet u bijvoorbeeld denken aan een ouder die handelt voor zijn minderjarig kind. De wettelijk vertegenwoordiger kan dan de Kantonrechter verzoeken om ontheffing van de verplichting tot het vereffenen volgens de wet.

 

3.    Ten slotte hoeft ingeval de wettelijke verdeling van toepassing is slechts vereffend te worden indien de echtgenoot van de overledene beneficiair heeft aanvaard.

Indien de echtgenoot bij een wettelijke verdeling de nalatenschap zuiver heeft aanvaard, krijgt deze namelijk van rechtswege alle goederen en is deze tevens verplicht alle schulden te voldoen. Een vereffening in het kader van het te gelde maken van goederen voor het betalen van schulden is dan niet aan de orde, ook al is de nalatenschap door de kinderen beneficiair aanvaard.

 

Alle erfgenamen zijn tezamen vereffenaar. Dat wil zeggen dat de erfgenamen gezamenlijk bevoegd zijn.

Alleen daden van gewoon onderhoud en tot behoud van goederen en overige daden die geen uitstel kunnen lijden, kunnen door ieder van de vereffenaars zelfstandig worden verricht.

Indien een erfgenaam de rol van vereffenaar niet wil vervullen, zijn er twee mogelijkheden.

Ten eerste is er de mogelijkheid een volmacht te geven aan een andere erfgenaam, die namens de volmachtgever de nalatenschap kan vereffenen. De erfgenaam die de volmacht geeft, blijft toch vereffenaar, maar dan passief. Met andere woorden: hij blijft mede aansprakelijk als vereffenaar, ondanks dat hij een volmacht heeft afgegeven.

Ten tweede kan een erfgenaam aan de Rechtbank verzoeken een (andere) vereffenaar te benoemen. Hij is dan niet zelf vereffenaar, maar wel erfgenaam. Een erfgenaam kan natuurlijk ook verwerpen. Hij is dan geen erfgenaam en hoeft dan ook niet te vereffenen.

 

De vereffenaar heeft tot taak de nalatenschap als een goed vereffenaar te beheren en te vereffenen.

Indien de vereffenaar een ander is dan de erfgenamen (bijvoorbeeld een door de rechter aangestelde vereffenaar, dan vertegenwoordigt hij de erfgenamen.

Als de erfgenamen gezamenlijk vereffenaar zijn, moeten zij gezamenlijk de nalatenschap beheren en vereffenen.

De vereffeningsprocedure lijkt op een faillissementsprocedure. Het is essentieel dat er nog geen schulden worden betaald, zolang er nog geen volledig overzicht is van alle bezittingen en schulden. Door het betalen van enkele schulden zouden andere schuldeisers kunnen worden benadeeld, voorzover het saldo van de nalatenschap ontoereikend zou blijken te zijn. Volgt u als vereffenaar de procedure niet, dan kunt u alsnog privé aansprakelijk worden.

 

Er zijn twee soorten van vereffening, de "lichte" en de "zware" vereffening.

In beginsel volgt slechts een '' lichte vereffening''.

Dit omvat voor de vereffenaar onder meer:

-     het met bekwame spoed opmaken van een onderhandse of notariële boedelbeschrijving, waarin een voorlopige staat van de schulden is opgenomen. Deze boedelbeschrijving dient op het kantoor van de boedelnotaris of - indien deze ontbreekt- bij de Griffie van de Rechtbank ter inzage te worden gelegd. De kantonrechter kan van deze verplichting ontheffing verlenen. Het doel van de ter inzage legging is dat elke belanghebbende kennis kan nemen van de boedelbeschrijving. De kantonrechter kan ontheffing verlenen, afhankelijk van de omvang van de nalatenschap. Ook indien er bij anderen geen belang bestaat bij de ter inzage legging zal de kantonrechter waarschijnlijk ontheffing verlenen.

-     het per brief oproepen van de bekende schuldeisers alsmede het melden aan de Kantonrechter van een onbekend adres van een schuldeiser;

-     het voldoen van de vorderingen.

 

Vertoont de nalatenschap een tekort dan dient de vereffenaar dit zo spoedig mogelijk mede te delen aan de Kantonrechter.

 

De Kantonrechter kan, als blijkt dat dit in het belang van een regelmatige vereffening geboden is, extra verplichtingen aan de vereffenaar opleggen, de zogenaamde "zware vereffening".

Een negatieve nalatenschap, die moet worden vereffend, moet bij de kantonrechter worden gemeld. De kantonrechter kan besluiten de lichte vereffening te verzwaren.

 

Dit zal met name het geval zijn indien het saldo van de nalatenschap negatief is.

Het gaat onder meer om de volgende verplichtingen:

-     het openlijk oproepen van schuldeisers (door middel van het plaatsen van advertenties in dagbladen);

-     de neerlegging van de lijst van vorderingen;

-     de neerlegging van een rekening en verantwoording en een uitkeringslijst, voorzover dit door de kantonrechter wordt voorgeschreven.

 

Nadat een duidelijk beeld van de omvang en samenstelling van de nalatenschap is ontstaan, kan de vereffenaar goederen te gelde maken, voorzover dit voor de voldoening van de schulden nodig is. Goederen moeten op de meest gunstigste wijze worden verkocht. Gelegateerde goederen komen het laatst in aanmerking. De erfgenamen kunnen zelf goederen uit de nalatenschap kopen, maar dat moet dan wel tegen een zakelijke grondslag gebeuren.

De vereffenaar dient daarbij in overleg te treden met de erfgenamen en eventuele aanwijzingen van de Kantonrechter op te volgen.

Overleg met of toestemming van de Kantonrechter kan nodig/vereist zijn.

Ziet de Kantonrechter geen reden tot verzwaring van de vereffening, dan kunnen de erfgenamen de vereffening als voltooid beschouwen en desgewenst tot verdeling overgaan, zodra zij de hun bekende schuldeisers tevreden hebben gesteld.

Steeds geldt dat de vereffenaar verplicht is de Kantonrechter alle door deze gewenste inlichtingen te geven en diens aanwijzingen bij vereffening te volgen.

Ingeval de geringe waarde van de baten van de nalatenschap daartoe aanleiding geeft, kan de Kantonrechter op verzoek van de vereffenaar de verplichting tot vereffening opheffen. Het is namelijk mogelijk dat de nalatenschap te weinig goederen bevat om de kosten van de vereffeningsprocedure te dekken. De vereffenaar kan dan ofwel de kantonrechter verzoeken om kosteloos te vereffenen, ofwel om de vereffening op te heffen.

NB.

Een wettelijk vertegenwoordiger (bijvoorbeeld een ouder van een minderjarige of een curator) van een erfgenaam kan voor deze erfgenaam niet zuiver aanvaarden en dient binnen drie maanden beneficiair te aanvaarden of te verwerpen (voor verwerping is machtiging van de Kantonrechter nodig). Indien niet binnen drie maanden een verklaring van beneficiaire aanvaarding of van verwerping is afgelegd, geldt de nalatenschap als door de erfgenaam beneficiair aanvaard.

Ingeval van beneficiaire aanvaarding door een wettelijk vertegenwoordiger kan deze wettelijk vertegenwoordiger bij de Kantonrechter ontheffing verzoeken van de verplichting tot vereffening indien het saldo van de nalatenschap positief is.

Sanctie bij niet volgen vereffening

De vereffeningsprocedure lijkt op een faillissementsprocedure. Het niet naleven van de vereffeningsprocedure leidt tot persoonlijke aansprakelijkheid in het privévermogen van de erfgenaam, ondanks dat de erfgenaam de nalatenschap beneficiair heeft aanvaard.

De vereffening kan heel complex zijn.

Een vereffenaar kan aansprakelijk worden gesteld indien hij zijn taak van vereffenaar niet naar behoren vervult. Er moet dan wel sprake zijn van ernstig tekortschieten, dat de vereffenaar kan worden verweten.

In voorkomende gevallen is het verstandig u goed te laten voorlichten.

 

Bij Tineke Groot Notaris bent u daarvoor op het juiste adres.